آنچه در این مطلب می‌خوانید
در این مقاله به تعریف مفهوم تخصص در کوچینگ و پاسخ به سؤال معمولی که در این زمینه پرسیده می‌شود، پرداخته‌ایم. اینکه تخصص در کوچینگ به چه معناست و با چه شروطی، افراد می‌توانند خودشان را متخصص در حوزه‌ای معرفی کنند. چگونه کوچ‌ها با داشتن مدرک کوچینگ می‌توانند کوچ متخصص در حرفه‌های مختلف باشند؟ و در انتها به چند مورد از پرکاربردترین تخصص‌ها در کوچینگ اشاره شده است.
امروزه بسیاری از کلمات در زرق‌وبرق‌های تبلیغاتی معنای واقعی خود را گم می‌کنند. مانند کلمات دکتر و مهندس که گاهی به افراد متفاوتی سهواً یا عمداً گفته می‌شود. غالباً در فضاهای مجازی شاهد متخصصینی از رشته‌های دانشگاهی مختلف هستیم که بنا به تجربه کاری خود از اسامی تبلیغاتی همچون بیزنس کوچ، کوچ زندگی و … برای معرفی خود استفاده می‌کنند. در این مقاله برآنیم که با تعاریف درست بین‌المللی، کمی به واقعیت مطلوب نزدیک‌تر شویم.
کوچینگ چیست؟
کوچینگ علمی نوظهور است که توجه بسیاری را در چند دهه گذشته در سراسر دنیا به خود جلب کرده است. علمی که با تلفیق علوم مختلفی همچون روانشناسی، مدیریت، فلسفه، هنر و … خود را به مهارتی کاربردی در خدمت منابع انسانی قرار داده است. هدف کوچینگ افزایش پتانسیل‌های حرفه‌ای و شخصی افراد است. بنابراین هرکجا پای انسان و رشد و بهره‌وری او در میان باشد کوچینگ به‌عنوان یکی از کاربردی‌ترین علوم نقش‌آفرینی می‌کند.
کوچینگ به افراد کمک می‌کند تا چشم‌انداز زندگی شخصی و حرفه‌ای خود را ترسیم کنند و با تمرکز بر این چشم‌انداز آرزوهایشان را بشناسند. در کوچینگ به کشف نقاط قوت، توانمندی‌ها و استعدادهای هر فرد می‌پردازیم و در مسیر شکوفا شدنشان گام برمی‌داریم و با تکیه‌بر آن‌ها بر موانع پیش رو غلبه می‌کنیم. به کمک کوچینگ انسان‌ها با منِ منحصربه‌فردِ خود آشنا می‌شوند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد، موفقیت از کپی‌برداری حاصل نمی‌شود. لزوماً برای یافتن موفقیت کسب دانش از کتاب‌ها، دوره‌های آموزشی و حتی شنیدن موفقیت‌های دیگران کافی نیست. بنابراین کوچینگ برای این باور که «دانش بیشتر، عملکرد بیشتری را به همراه خواهد آورد» مثال‌های نقض بسیاری را آورده است.
در حال حاضر، کوچینگ به‌عنوان یکی از کارآمدترین روش‌های توسعهٔ افراد و یک رویکرد قدرتمند در مدیریت عملکرد محسوب می‌شود. در کوچینگ بر این باوریم که دانش بستری مشترک میان تمامی انسان‌ها است و این عملِ حاصل از آن دانش است، که انسان‌ها را منحصربه‌فرد کرده است. ما با این تفکر روبه‌روییم که انسان امروز برای موفقیت به چیزی بیشتر از دانش احتیاج دارد.
تخصص در کوچینگ به چه معناست؟
کوچینگ علمی است استوار بر روانشناسی و هنر و علومی که به‌گونه‌ای با انسان‌ها سروکار دارند. بنابراین می‌توان گفت کوچینگ یک علم کاربردی است که می‌تواند زیرشاخه‌های مختلفی را در بر گیرد. هر یک از این زیرشاخه‌ها را با تخصص‌های مختلفی می‌توان تعریف کرد.
از آنجا که کوچینگ یک رشته تلفیقی است می‌توان با توجه به مفهوم آن و علوم زیربنایش تعریفی متناسب با مخاطبان آن علوم ارائه داد. لذا تنوع این تخصص‌ها در کوچینگ به‌اندازه تنوع انتخاب‌ها و علایق انسان‌هاست. در تخصص‌های کوچینگ تعاریفی همچون بیزنس کوچینگ، کوچینگ مدیران اجرایی، کوچینگ زندگی، کوچینگ رابطه، کوچینگ شکوفایی و …. به چشم می‌خورد.
هر یک از این تخصص‌ها جامعه مخاطب متفاوتی را در برمی‌گیرد از این روی می‌تواند به‌عنوان یک بازار هدف برای کوچ‌ها شناخته شود. بسیاری از کوچ‌ها با انتخاب یک یا چند تخصص در کوچینگ تمرکز خود را فقط به آن جامعه مخاطب معطوف می‌دارند که از جوانب مختلف می‌تواند مفید فایده واقع شود. نکته قابل‌توجه این است که یک کوچ می‌تواند در طول دوره کاری خود تخصص‌های متفاوتی را تجربه کند. بنابراین الزامی در داشتن یک تخصص ویژه از ابتدا تا انتهای دوره کاری کوچ‌ها وجود ندارد.
انتخاب تخصص برای هر یک کوچ‌ها یک گزینه انتخابی است. کوچ‌ها بسته به اهداف و چشم‌انداز شغلی‌شان می‌توانند یک یا چند تخصص و یا هیچ‌یک از تخصص‌ها را برای فضای کاری خود برگزینند. نکته قابل‌توجه در کوچینگ های تخصصی این است که بسیاری از منتورها و یا مشاورین با تجربه در حوزه‌های تخصصی خود نیز با نام تجاری کوچ شغلی، کوچ مشاوره تحصیلی و … خود را معرفی می‌کنند. و این نکته حائز اهمیت است که مهارت کوچینگ با توجه به تعاریف فدراسیون بین‌المللی کوچینگ ICF از آنِ کوچ‌هایی است که مدارک مرتبط با کوچینگ را از نهادهای رسمی این فدراسیون دریافت کرده باشند.
شرط داشتن تخصص برای کوچ‌ها چیست؟
همان‌طور که در قسمت قبل اشاره کردیم کوچینگ یک علم جامع و کاربردی است که زیرشاخه‌های مختلفی را دارا است. کوچ‌ها می‌توانند با حصول شرایطی برای خود یک یا چند بازار تجاری، با توجه به اهداف و چشم‌انداز خود انتخاب کنند.
اولین شرط تخصص برای کوچ‌ها، داشتن مدرک کوچینگ معتبر است. مدارک معتبر کوچینگ در سه سطح ارائه می‌شود و کوچ‌ها پس از دریافت هر یک از این سطوح می‌توانند وارد بازار کار شوند.
دوره‌های آموزشی ACSTH، اولین گام در مدارس کوچینگ تحت نظارت ICF (فدراسیون بین‌المللی کوچینگ) در سراسر دنیا است. این گام علاقه‌مندان به آموختن حرفه کوچینگ را در مسیر دریافت سطح اول کوچینگ ACC قرار می‌دهد. داشتن حداقل مدرک ACSTH از یکی مدارس معتبر تحت نظارت ICF کوچ‌ها را آماده آزمون اعتبار سنجی سطح ACC در فدراسیون بین‌المللی می‌کند. این سطح ابتدایی‌ترین سطح از تعیین سطح کوچ‌هاست که اجرای کوچینگ را در آن می‌آموزند. علاوه بر مدرک ACSTH، داشتن تجربه ۱۰۰ ساعت جلسه کوچینگ با مراجع واقعی نیز که منجر به درآمدزایی کوچ‌ها شده باشد از شرایط مجوز برای آزمون سطح ACC است. کوچ‌هایی که آماده آزمون ACC می‌شوند با توجه به اینکه فرایند کوچینگ را آموخته‌اند و ۱۰۰ ساعت جلسه کوچینگ واقعی را تجربه کرده‌اند، شرایط انتخاب بازار خود را در هر یک از تخصص‌هایی که در آن علاقه و توانمندی خود را بیشتر احساس می‌کنند را دارا می‌باشند.
بنابراین حداقل شرط انتخاب بازار تخصصی، داشتن حداقل مدرک سطح ۱ کوچینگ و علاقه‌مندی و توانایی در یک تخصص خاص است. از آنجا که تعهد به اصول اخلاقی کوچینگ از اولین فاکتورهای گزینش هر کوچی است لذا پایداری به فاکتورهای آن نیز از مواردی است که فدراسیون بین‌المللی زیر نظر دارد. اهمیت به رشد شخصی و به‌روز بودن کوچ‌ها یکی از فاکتورهای اصول اخلاقی در کوچینگ است که هر کوچی را در بازار هدف خود متعهد به آموزش‌وپرورش خود می‌کند. این در حالی است که در سطوح پیشرفته‌تر کوچ‌ها ملزم به گذراندن دوره‌های تخصصی در بازار خود نیز می‌باشند. لذا کوچ‌های سطوح دیگر (PCC و MCC) اغلب در رزومه کاری خود مدارک معتبری را برای تخصص خود در کوچینگ ثبت کرده‌اند.
چگونه کوچ‌ها با داشتن مدرک کوچینگ می‌توانند کوچ متخصص در حرفه‌های مختلف باشند؟
همان‌طور که در مطلب قبل گفته شد شرط انتخاب تخصص در کوچینگ، داشتن حداقل مدرک سطح ۱ کوچینگ به‌علاوه ۱۰۰ ساعت تجربه درآمدزایی در این حرفه است. بنابراین لزوماً انتخاب بازار تخصصی نیاز به مدارک دانشگاهی در این تخصص را ندارد. در اینجا سؤالی که ذهن بعضی علاقه‌مندان را به خود معطوف می‌کند این است که چگونه فردی با تخصص کوچینگ می‌تواند کوچ زمینه‌هایی باشد که در آن تجربه کاری ندارد؟
برای پاسخ به این سؤال ابتدا باید این باور عمومی که فقط یک شخص با تجربه در یک حرفه می‌تواند به فرد مشابه در آن حرفه کمک کند، بپردازیم. بعضی بر این باورند که کوچ‌ها باید خود تجربه کاری در تخصص موردنظر را داشته باشند. مثلاً کوچ مدیران باید خود، مدیر بوده و یا دارای مدرک دانشگاهی در این رشته باشد. برای این هدف منتورها که مفصلاً در «مقاله همه‌چیز در مورد کوچینگ» معرفی شده‌اند، ایفای نقش می‌کنند. منتور فردی با تجربه در زمینه کاری شماست که می‌تواند، تجاربش را در اختیار شما قرار دهد.
در کوچینگ بر این باوریم که موفقیت کپی‌برداری نمی‌شود و به دنبال یک نسخه منحصربه‌فرد هستم. بنابراین هر نوع راهکار، پیشنهاد و حتی آموزشی از جانب کوچ‌ها مانع ایجاد خلاقیت در مراجعین می‌شود. بنابراین حتی اگر کوچی خود مدیر باشد و تخصصش را کوچ مدیران انتخاب کرده باشد اولین قدم برای موفقیتش در جلسات کوچینگ خاموش کردن ذهنش از به اشتراک‌گذاری هرگونه تجربه و دانش مشابه است.
کوچ‌ها تخصص کافی در حرفه خود، یعنی کوچینگ را دارند و آن‌ها با مهارت خود، زوایای مختلف مسائل مراجع را به آن‌ها نشان می‌دهند. زوایایی که اغلب از نظر مراجعین دورمانده است و به همین روی انتخاب را برای آنان دشوار ساخته است. در این میان خالی بودن ذهن کوچ و داشتن مهارت و تخصص در حرفه کوچینگ، تنها راه یک کوچینگ تأمل‌برانگیز و خلاقانه خواهد بود. لذا از شروط اجرای یک کوچینگ موفق، خالی بودن ذهن کوچ‌ها است.
چند تخصص در کوچینگ
بیزنس کوچینگ چیست؟
کلمه بیزنس در مفهوم فارسی به معنای کسب‌وکار است بنابراین نام دیگر بیزنس کوچ، کوچ کسب‌وکار است. بیزنس کوچینگ یا کوچینگ کسب‌وکار، تخصصی در کوچینگ است که در خدمت کارآفرین‌ها و صاحبان کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ است.
بیزنس کوچینگ یک ابزار قدرتمند برای افرادی است که به دنبال بهبود و افزایش بهره‌وری از پتانسیل‌های خود و کسب‌وکارشان، می‌باشند. در این میان گروهی به دنبال انتخاب کسب‌وکار مناسب خود هستند، بعضی به دنبال ارتقا و عده‌ای به دنبال حفظ کسب‌وکارشان می‌باشند. بنابراین صاحبان کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ و یا افرادی که در این کسب‌وکارها نقش‌آفرینی می‌کنند، می‌توانند از خدمات بیزنس کوچینگ بهره‌مند شوند.
کوچینگ زندگی چیست؟
یکی دیگر از تخصص‌های پرکاربرد در کوچینگ، کوچینگ زندگی است. کوچینگ زندگی یا لایف کوچینگ عموماً به مسائل و انتخاب‌هایی می‌پردازد که انسان‌ها دائماً در زندگی خود با آن سروکار دارند. کوچینگ زندگی به انسان‌ها کمک می‌کند تا بتوانند به اهداف خود در مسیر زندگی و کسب‌وکار دست یابند.
بسیار پیش می‌آید که در مراحل مختلف زندگی در انتخاب اولویت‌هایمان دچار تردید می‌شویم. اولویت‌هایی که به خاطر مسائل مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ارزشی دست‌خوش تغییر می‌شوند. گاهی این تغییرات نیاز به بررسی مجدد چشم‌اندازها، ارزش‌ها و مسئولیت‌هایمان دارد. این بازنگری‌ها راه تغییر را هموار می‌سازد و شروعی دوباره را به همراه خواهد داشت. کوچینگ زندگی ابزارقدرتمندی است که در تغییرات هر فصل زندگی‌تان همراهی‌تان خواهد کرد.
کوچینگ رابطه چیست؟
یکی دیگر از تخصص‌ها در کوچینگ به مسائل ارتباطی مربوط می‌شود. از آنجا که انسان موجودی اجتماعی خلق‌شده است همیشه ارتباط با خود و دیگری از موضوعات مهم و اثرگذار در زندگی انسان‌ها بوده است. هر روز با افرادی از جمله خانواده، همسر، فرزندان، نزدیکان، همکاران و … روبه‌رو می‌شویم. همه این رابطه‌ها نقش مهمی در زندگی ما دارند. رابطه‌هایی که قطعاً کیفیتشان در زندگی شخصی و حرفه‌ای ما تأثیرگذار است. بارها برایمان پیش‌آمده و یا حتی شاهد این اتفاق در زندگی دیگران بوده‌ایم که فرصت‌هایی از موفقیت در زندگی شخصی و حرفه‌ای را به خاطر یک یا چند رابطه بی‌کیفیت از دست داده‌ایم. کوچینگ رابطه ابزار قدرتمندی است که به کیفیت رابطه با خود و دیگری می‌پردازد و فرصت داشتن روابط مثبت و پایدار را فراهم می‌کند.
کوچینگ شکوفایی چیست؟
کوچینگ شکوفایی نیز یکی از قسم‌های تخصص در کوچینگ است. بعضی شکوفایی را به معنی موفقیت در نظر می‌گیرند اما بعد از ارائه نظریه بهزیستی توسط پروفسور مارتین سلیگمن مفهوم جدیدی به نام شکوفایی و بهزیستی به دنیا ارائه شده است. شکوفایی حاصل از نظریه بهزیستی نه‌تنها که موفقیت را در خود جای می‌نهد بلکه حالتی از رضایتمندی و زندگی معنادار را نیز با خود به همراه دارد. این مفهوم به تفضیل در مقاله «از شکوفایی تا راهکار علمی و عملی برای بهزیستی» بیان شده است. کوچینگ شکوفایی ابزار قدرتمندی است برای آنان که به دنبال بهترینشان در زندگی شخصی و حرفه‌ای خود می‌باشند.
آنچه در این مطلب می‌خوانید
آخرین مطالب
کوچینگ رهبری و افزایش جرئتمندی در مدیران
کوچینگ و افزایش جرئتمندی
کوچینگ و افزایش قدرت مالی
پادکست شکوفان
